Marcus Aurelius’ uitspraak: ‘You have power over your mind. Not outside events. Realize this and you will find strength’ vind ik interessant. Ik schrijf dit blog voor iedereen die een periode van onvrijheid ervaart in werk, zonder werk zit of even niet meer weet welke kant je loopbaan op gaat.
Als ik naar mijn eigen leven kijk waren de periodes waarin ik me het minst vrij voelde, en een deel van mij niet mijzelf was, de periodes dat ik in loondienst werkte. Ik heb enkele keren in mijn leven voor langere tijd in loondienst gewerkt. Ik denk zo’n 12 jaar in totaal. Dit voelde altijd een beetje als een mentale gevangenis. Ik begreep echt wel dat er bij werk altijd een deel is wat je moet doen wat niet leuk is. En dat er altijd zaken zijn in een organisatie die je anders wilt. Maar ik kon het niet laten om binnen de gegeven kaders ruimte voor mezelf te creëren om toch zoveel mogelijk te doen waar ik van hield. Dit kon ik telkens een tijd volhouden omdat ik, en dit ging onbewust, aan een soort jobcrafting deed, ook wel baanboetseren genoemd.
Ik bedacht altijd wel weer een project wat ik interessant vond en kreeg het dan voor elkaar om dat te gaan doen. Of ik probeerde binnen de organisatie door te groeien naar een andere, interessantere functie waar ik mezelf kon ontwikkelen. Zodat ik mijn dagelijks werk meer naar mijzelf toe kon boetseren. Het op mijn eigen manier doen. Maar als ik al mijn werkzame jaren optel ben ik toch het grootste deel van mijn leven zelfstandige geweest, ik denk omdat ik de mentale vrijheid nodig had, en als ondernemer ik precies mijn werk kan doen zoals dat bij me past en bij wie ik ben.
Terug naar werk in loondienst. Ik zorgde voor zoveel mogelijk vrijheid zodat ik kon doen wat mij motiveerde, inspireerde en ‘zin’ gaf. Binnen de grenzen en de kaders van de functie en de organisatie creëerde ik mijn eigen beweeglijkheid. Soms ging dat gemakkelijk, en soms moeilijk. Dit vereiste wel dat ik me niet te veel moest identificeren met bepaald werk, een titel, functie of talent. De ene keer was ik ouderbegeleider, dan weer trainer, dan weer docent. Daardoor leerde ik ook nieuwe vaardigheden.
Als een plant die naar het licht groeit bewoog ik me naar wat ik interessant en boeiend vond, dat gaf me energie. Dat vergde ook moed. Moed om je kwetsbaar op te stellen, dingen uit te proberen en soms van een koude kermis terug te komen. Een nieuw project opstarten bijvoorbeeld en er dan achter komen dat de organisatie eigenlijk geen geld heeft om jouw nieuwe training, waar heel veel tijd en energie in was gaan zitten, te implementeren na de pilot. Ik nam risico’s om teleurgesteld te geraken.
Toen het niet meer lukte om me verder te ontwikkelen merkte ik ineens dat mijn energie op was. Ik stond als trainer te vaak voor ongemotiveerde groepen. Dat ging energie vreten. Alle keren dat ik erg moe werd van mijn werk, tot aan een burn out toe, kwam dit doordat ik niet meer creatief met mijn werk om kon gaan. Er zaten soms grenzen aan hetgeen mogelijk was. Ik kwam vast te zitten in mijn hoofd. Ik ervaarde geen interne bewegingsvrijheid meer. Ik dreef dan weg van mezelf, van mijn gevoel, en maakte in mijn hoofd constructies dat ik wat ik deed toch wel leuk vond, dat ik er belangrijke vaardigheden door leerde, dat werk nooit ideaal kan zijn etc. Rationalisaties. Als je gaat rationaliseren ben je niet meer krachtig. Je probeert ergens in te passen, terwijl het voelt als een te kleine jas. Maar echt vertrekken betekent ook collega’s missen, ergens niet meer bij horen… En wie of wat ben je dan nog?
‘You have power over your mind…’(Marcus Aurelius). Je mind is vaak krachtiger dan je zelf denkt. Mijn loopbaancoach zei, toen ik na een traject bij haar wist welke richting ik op wilde: ’er zijn ècht meer leuke organisaties te vinden dan waar je nu werkt’. Ze had gelijk. Ik zag in dat ik weg moest, omdat de baan niet bij me paste, maar ik vond de mensen en de organisatie heel fijn. Hoe doe je dat? Loslaten zodat je een nieuwe stap durft te zetten? De angst voor nieuwe situaties is vaak groter dan het verlangen om een probleem waar we last van hebben op te lossen. Het oude vertrouwde los te laten en te luisteren naar de stemmen die je te lang niet hoorde in jezelf is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Of het nu om een andere baan gaat, je je baan gaat ‘boetseren’ (jobcrafting) of iets totaal anders gaat doen.
‘You have power over your mind…’ Mijn ervaring is dat de allerbelangrijkste vaardigheid in zulke overgangstijden ‘compassie met jezelf hebben’ is. Goed voor jezelf zorgen. Goed voor je laten zorgen. De tijd nemen voor je proces en je emoties. Je bent angstig, maar ook excited, je moet afscheid nemen en nieuwe spannende dingen ondernemen. Je zult vergeetachtig zijn, soms gespannen, of niet te harden voor je partner of kinderen. Je zult jezelf saboteren omdat je het doodeng vindt allemaal. Je zult ongeduldig zijn met jezelf en gefrustreerd. Te veel taart eten om het even allemaal niet te hoeven voelen en dan weer heel vrolijk zijn omdat je een geweldige nieuwe mogelijkheid ziet.
Het zij zo, de emotionele achtbaan is vermoeiend. Ik heb geleerd wat aardiger te zijn voor mezelf en regelmatig tijd te maken om te gaan zitten met mijn emoties in plaats van ervoor weg te lopen. Tegelijkertijd is zorgen voor ontspanning en niet teveel van mijzelf eisen ook heel behulpzaam, je kunt niet de hele tijd je emoties voelen, zeker niet als ze overweldigend zijn.
‘You have power over your mind…’ Een andere vaardigheid is acceptatie van de situatie. Met acceptatie bedoel ik niet passieve berusting. Ik bedoel dat je niet meer vecht tegen onthecht, ontheemd, en in niemandsland zijn. Dat is moeilijk en doet iets met je identiteit. Je was een werknemer van organisatie X en je hoorde daarbij. Nu zeg je dat je ‘in between jobs’ bent, of ‘zoekende’ of jezelf ‘opnieuw uitvindt’. Niet echt sexy uitspraken. Dat vindt je ego niet leuk. Die wil ergens bij horen, ‘iemand’ zijn, een titel hebben of kunnen vertellen over het boeiende werk wat jij doet en de interessante collega’s waar je mee werkt. Dat is lastig en soms pijnlijk.
‘Professionele eenzaamheid’ kan je overkomen als je weg bent uit de organisatie, maar net zo goed als je elke dag in een team werkt. Je voelt je er niet thuis, je probeert connectie te maken maar je voelt je uit contact. Dat is een vervreemdende ervaring, maar ook een wake up call om na te gaan denken over wat er aan de hand is. Wie zijn die mensen? Wat doen ze? Hoe doen ze hun werk? Voor wat voor organisatie werken ze? Wat voor leider accepteren ze? Voel je je ermee verwant? Verschillend zijn is natuurlijk prima maar je kunt ook tè verschillend zijn. Dan schuurt het permanent.
Wat komt er in je op als je gaat zitten en luistert naar je eigen stemmen? Als je de rust opzoekt van de natuur of je laat inspireren door een boek, een film of naar een museum gaat? De een zal willen relaxen in een sauna, voor de ander zal een gesprek met een vriend heilzaam zijn en nog een ander zal zelf willen tekenen, dansen of muziek maken. En voor sommigen is de combinatie van stil zijn en voeding zoeken de manier. Waar het om gaat is dat je gaat voelen dat wat je doet klopt met wie je wilt zijn. Of toch voor het grootste deel.
‘You have power over your mind…’ Ik heb zelf de periodes van zoeken en niet weten niet als prettig ervaren. Maar het waren wel periodes waarin ik intensief in contact was met mijzelf, met wie ik ten diepste ben, met alle aspecten van mij. De kanten die ik gemakkelijk accepteerde en leuk vond en ook de kanten die ik minder leuk vond of minder goed kende van mijzelf. Voelen wat ik echt belangrijk vind in het leven, wat mij zin- geeft, waar ik van aanga maar ook wat mij leegzuigt. Wat mijn kernwaarden zijn en waar mijn grenzen liggen.
Deze periodes brachten mij altijd dichter bij wie ik in wezen ben en wil zijn.
‘You have power over your mind…’ Vrijer durven worden in je geest brengt je terug bij jezelf, soms ook terugvinden van verloren delen, dat ik niet veel anders kan omschrijven als een diep en ontspannen gevoel van thuiskomen.
