Gastblog van Gunie du Chatinier
Gunie du Chatinier is psycholoog met meer dan 30 jaar praktijkervaring in het ondersteunen en coachen van individuen, teams en organisaties. Hij werkt als praktijkgerichte coach, trainer en adviseur om het maximale uit organisaties en mensen te halen.
Inleiding
Coach of teamcoach is in Nederland geen beschermd beroep. Iedereen mag een bordje in de tuin zetten met de tekst (team)coach. Als coach van een team krijg je met een diversiteit aan onderwerpen te maken; die kunnen verbonden zijn aan individuele vragen, typische teamkwesties en contextuele vraagstukken. Dat verklaart samen de enorme variëteit aan teamcoaches. In dit blog geef ik mijn visie op de vraag waar een effectieve teamcoach aan moet voldoen, waarbij ik drietaligheid als uitgangspunt neem.
De drietaligheid van een teamcoach
1. De taal van het individu.
Kennis en inzicht in individueel gedrag, emoties en overtuigingen en ook de vaardigheid om daar effectief mee om te gaan behoren tot het arsenaal van een goede teamcoach. Dit hoeft niet perse te betekenen dat de teamcoach ook individuen zal coachen (kan een lastige constructie zijn), maar een teamcoach zal met enige regelmaat ook individuen spreken of een inschatting moeten maken van individuele vraagstukken en individuele bijdragen.
De meest relevante competenties om de taal van het individu te spreken zijn:
- interpersoonlijke sensitiviteit; in staat zijn om signalen te detecteren die niet geverbaliseerd zijn, aanvoelen wat iemand precies bedoelt, aanvoelen wat de onderliggende emoties zijn.
- communicatieve vaardigheden; en dan met name vragen en doorvragen om diepgang en helderheid in de dialoog te krijgen.
- probleemanalyse; in staat zijn om de kern van een vraagstuk te onderscheiden en te duiden.
2. De taal van teams en groepsdynamica.
Meer of minder openlijk komen in een team thema’s als informeel leiderschap, samenwerking, besluitvorming, collectieve verantwoordelijkheid, sfeer en cultuur aan de orde. Ook op dit gebied dient een effectieve teamcoach over kennis, inzicht en vaardigheden te beschikken om een team daadwerkelijk te kunnen ondersteunen en coachen. De filosofie en werkwijze van Deep Democracy lenen zich overigens uitstekend voor het coachen van teams omdat alle genoemde thema’s er in verweven zitten. Voor verdere verdieping op Deep Democracy verwijs ik naar Sandra Bouckaert.
De meest relevante competenties om de taal van teams te spreken zijn:
- samenwerken; het vermogen om vanuit de coachrol een relatie met het team op te bouwen die gericht is op respect, voortgang en naar elkaar luisteren.
- impact en overtuigingskracht; het vermogen om gerespecteerd te worden en serieus genomen te worden door het team.
- observatievermogen; het vermogen om waar te nemen wat er gebeurt en dan niet alleen op openlijk gedragsniveau, maar ook op het niveau van groepsdynamica en onderliggende spanningen.
- stressbestendigheid; de rol van teamcoach is een verantwoordelijke rol. Rust en stressbestendigheid zijn erg behulpzaam bij het invullen van die verantwoordelijkheid.
3. De taal van organisaties en bedrijfsvoering.
Teams functioneren in de context van een organisatie die een bestaansrecht heeft/nastreeft in de samenleving. Vertrouwd zijn met begrippen als missie, visie, bedrijfsvoering, financiële en/of commerciële aspecten, logistiek, HRM, ICT, marketing, structuur en cultuur etc. is voor een teamcoach een ‘must’ om de kaders waarbinnen een team opereert te begrijpen en, indien nodig, te signaleren dat er ongewenste afwijkingen van die kaders aan het ontstaan zijn.
Let wel: het is niet noodzakelijk om specialistische kennis van alle genoemde onderwerpen te hebben, maar inzicht in de invloed van deze onderwerpen op het functioneren van een team is altijd relevant. Immers: na de teamcoachsessies komt het team weer terug in de dagelijkse gang van zaken.
De meest relevante competenties om de taal van organisaties te spreken zijn:
- organisatiesensitiviteit; het begrijpen en erkennen van waarden, structuren en belangen in de organisatie die het functioneren van een team beïnvloeden.
- omgevingsbewustzijn; voor welke interne en externe partijen werkt het team, met welke andere teams werken ze samen.
Wat hiermee te doen
Als je zelf teamcoach bent: bij jezelf nagaan hoe het zit met jouw drietaligheid en wat je nog zou moeten ontwikkelen om een nog betere teamcoach te worden.
Als jouw organisatie werkt met teamcoaches: welke eisen stel je aan een teamcoach en wat is hun mening over de bagage die ze nodig hebben?
