Het vier stappen gespreksmodel heeft een aantal stappen die ervoor zorgen dat alle stemmen in het besluitvormingsproces worden herkend, erkend en gehoord. Dit gebeurt in het gesprek voorafgaand aan een stemming. Doel is een inclusieve besluitvorming waarbij er tot unanieme stemming gekomen wordt. Op het moment dat er wordt gestemd, wordt het minderheidsstandpunt toegevoegd aan het meerderheidsbesluit en wordt er opnieuw gestemd, net zo lang tot iedereen het eens is met het genomen besluit.
Hoe bereik je gezamenlijke besluitvorming?
Stap 1. Verzamel alle invalshoeken
Alle perspectieven worden door de facilitator verzameld, ook het minderheidsgezichtspunt. Belangrijk is dat de facilitator en de deelnemers elkaar de ruimte geven om te spreken en toe te lichten wat zij bedoelen.
Stap 2. Ga actief op zoek naar het afwijkende standpunt
In dit gespreksmodel gaan we actief op zoek naar het afwijkende standpunt. Actief, omdat het alternatief meestal niet met open armen wordt ontvangen. Het wordt eerder weggemoffeld, niet gehoord of niet geuit. Dit laatste vaak uit angst om buiten de groepsboot te vallen. Het is dus noodzaak om een ‘hunting for the no’ houding te hebben als facilitator. In het buitenissige, eigenaardige, niet voor de hand liggende standpunt schuilt wijsheid en een kern van waarheid. Die vaak een connectie heeft met het onbewuste. Soms kunnen we het later duiden als dat het iets te maken had met een ‘taboe’ onderwerp bijvoorbeeld. In iedere geval bevat dit standpunt belangrijke informatie en is het de moeite waard voor de groep en voor de kwaliteit van de gezamenlijke besluitvorming.
Stap 3. Verspreid het afwijkende standpunt
Vervolgens verspreiden we het alternatieve standpunt zodat we voorkomen dat iemand alleen komt te staan. Hiermee voorkom je zondebokmechanismen. Meestal zijn er meerdere mensen die zich kunnen vinden in een afwijkend standpunt of iets dat daarop lijkt, vaak durven mensen dit alleen niet te zeggen. Met stap drie stimuleer je dat mensen zich echt uitspreken en opkomen voor wat ze eigenlijk vinden. Bovendien verdiep je het gesprek.
Stem
Na stap drie kun je, als er een aantal voorstellen liggen, stemmen door je hand op te steken. Maar je kunt ook enkel de eerste drie stappen gebruiken, bijvoorbeeld bij een brainstorm.
Stap 4. Vraag de minderheid wat ervoor nodig is om mee te gaan met het meerderheidsbesluit
Stem je, en is er een minderheid die niet mee kan gaan in het voorstel? Dan vraag je hen wat ze nodig hebben om met het meerderheidsbesluit mee te gaan. Deze wijsheid voeg je toe aan het meerderheidsbesluit en je stemt opnieuw. Kom je er na drie maal stemmen niet uit? Dan speelt er waarschijnlijk meer in de onderstroom en moet je daarmee aan de slag: de zogenaamde ‘stap vijf’ in Deep Democracy, ofwel: ‘Het niet gevoerde Gesprek’.
