In september was ik in Venetië. Prachtige stad. Buiten het toerisme en vastgoed is niet veel te verdienen in Venetië en de bevolking, naast de toeristen, bestaat uit hele rijke en hele arme mensen. Maar waarom ik over Venetië schrijf is, omdat de plek mij inspireerde. Er overviel mij een merkwaardige rust, terwijl je zou denken dat dit onmogelijk is tussen al de drukte van het toerisme. Het kwam, omdat mijn zintuigen een stuk minder geprikkeld werden dan in welke andere stad dan ook, waar ik tot nu toe geweest was. In Venetië zijn geen auto’s, geen bussen, geen metro en geen trams. ‘s Ochtends werd ik wakker in volledige stilte, hier en daar onderbroken door een Italiaanse stem. Mensen lopen of varen door de stad. En dat is niet alleen een stuk stiller, het betekent ook dat gejaagdheid totaal ontbreekt. Op een boot kun je je niet haasten. De stad ademde een relaxtheid uit die ik nog niet in andere steden ervaren heb. Ik dacht: wat geweldig als we alle steden zo zouden kunnen maken: auto-, tram- en busvrij, liefst nog met veel groen.
Gekke wereld
Wat zou het heerlijk zijn als je in een passend tempo de hele dag kunt doen wat je te doen hebt. Soms is het misschien leuk om dingen snel te doen en soms is het fijn om de tijd te nemen. Wat ik bedoel is dat je met zo min mogelijk stress je dag doorloopt. Maar ik hoor alleen maar verhalen in organisaties dat de werkdruk almaar toeneemt. Blijkbaar is dat niet te stoppen. 36 % van het werkgerelateerde ziekteverzuim ontstaat door werkstress waarbij opvalt dat jonge werknemers relatief vaak burn out klachten hebben (17 %).
Stress en flow
Meer werkdruk betekent meer stress. Allerlei onderzoeken geven aan dat teveel stress het prestatieniveau verlaagt. Van te lang en teveel stress krijgen we lichamelijke en fysieke klachten die kunnen leiden tot overspannenheid, burn out en ziekte. In ons lichaam komt adrenaline vrij, onze hartslag en ademhaling versnelt, de bloeddruk wordt hoger en de spijsvertering stopt. Tegenover stress staat flow. Milhaly Csikszentmihalyi onderzocht wat mensen gelukkig maakte en kwam tot de ontdekking dat mensen het gelukkigst zijn als ze iets aan het doen zijn waarvan ze genieten, opgaan in wat ze doen, waarin het voelt alsof alles vanzelf gaat, ze geen tijdsbesef meer hebben en ze soms moeiteloos tot uitzonderlijke prestaties, ontdekkingen of inzichten komen. Gevoelens, gedachten en verlangens zijn in harmonie met elkaar.
Het zou natuurlijk geweldig zijn als elke werknemer voortdurend in flow was. Er zou meer gepresteerd worden, mensen zouden gemotiveerd zijn en er zouden talloze innovaties gedaan worden. En bovenal: het zou mensvriendelijker zijn dan de toenemende werkstress die mensen nu moeten ondergaan. Ook al kun je wel iets doen om mensen meer in flow te brengen op het werk, het is denk ik niet realistisch om flow voor iedereen de hele dag na te streven.
Mentale rust en ruimte
Realistischer is om het werk zo in te richten dat er meer ruimte komt om medewerkers regelmatig in een mentale ruststand te brengen zodat herstelperiodes mogelijk zijn. Allereerst kan gekeken worden naar de grootste oorzaken van werkstress: 38 % heeft te maken met te hoge taakeisen en 44 % heeft te maken met te weinig autonomie op het werk. Als je hier nog iets aan kunt veranderen is dat natuurlijk belangrijk om dit eerst te doen.
Verder kun je meer rust bevorderen door:
- Anders te vergaderen: vergaderingen en overleg kunnen drastisch worden teruggebracht en op een andere manier worden ingevuld. Probeer van zo veel mogelijk agendaonderwerpen telefoongesprekken, skype calls, mails of korte gesprekken op de gang te maken met diegene die over de topic gaat. Vaak vergaderen we uren over zaken die in een kwartiertje aan de telefoon kunnen worden opgelost. Vergader alleen over belangrijke zaken waar je met de mensen die deze topics belangrijk vinden echt over in dialoog wilt gaan. Gebruik dialoog- en gesprekstechnieken die diepgaand zijn en echt wat opleveren. Dan kom je energiek en geïnspireerd uit een vergadering in plaats van vermoeid.
- Creëer stilteruimtes in organisaties waar mensen zich te allen tijde terug kunnen trekken, om tot rust te komen, te bidden of wat dan ook.
- Creëer, indien mogelijk, flexibele werktijden zodat mensen op de tijd die hen het beste past in hun leven rust kunnen nemen.
- Neem één halve dag in de week tijd vrij van andere taken om na te denken. Probeer dit zo veel mogelijk voor iedereen te organiseren.
- Creëer, indien mogelijk, een aantal thuiswerkdagen in de week voor medewerkers.
- Creëer, naast de vakantietijd die iedereen heeft, tijd voor medewerkers (bijvoorbeeld elk jaar enkele weken), waarin een medewerker tijd ‘vrij’ krijgt om zich nieuwe kennis en vaardigheden eigen te maken, na te denken over werk, loopbaan etc. of om gewoon weer op te laden.
- Zorg voor groen in je inrichting als je geen groen in de buurt hebt.
- Zorg ervoor dat medewerkers regelmatig gaan ‘wandelen’ zodat ze gemakkelijk met elkaar in contact komen, door een open inrichting van het gebouw, aantrekkelijke ontmoetingsplekken waar ze elkaar tegen kunnen komen, samen kunnen sparren, overleggen innoveren of ontspannen.
