Laatst bijgewerkt: 2 mei 2020
De aanleiding tot het schrijven over dit onderwerp is dat ik de laatste tijd steeds vaker de vraag krijg van klanten of ik een artikel heb over de visie en methodiek Deep Democracy.
Deep Democracy is ontwikkeld in Zuid-Afrika door Myrna Lewis in de jaren ’90 toen de apartheid werd afgeschaft. Het gedachtegoed is afkomstig uit de procesgerichte psychologie (Arnold Mindell). Deep Democracy wordt gebruikt in diverse velden over de hele wereld door managers, docenten, politici, sociaal activisten, maatschappelijk werkers en gezinscoaches. Het is een methodiek die ingezet wordt bij spanningen, conflicten en besluitvorming, omgaan met verandering of het oplossen van problemen. Het stelt groepen in staat om dieper na te denken over kwesties. De aanpak stimuleert creativiteit en innovatie en helpt bij het oplossen van meningsverschillen. Het biedt individuen en groepen de gelegenheid om te leren en te groeien. Tegengestelde standpunten worden erkend, verkend, en de wijsheid die erin schuilgaat wordt opgepikt. Deep Democracy creëert eerst veiligheid, geeft daarna ruimte aan standpunten, emoties, meningen en visies en zorgt er vervolgens voor dat gezegd wordt wat gezegd moet worden. Het resultaat is dat er optimaal gebruik wordt gemaakt van het potentieel van de groep.
Inhoudsopgave
Deep Democracy in besluitvormingsprocessen: op zoek naar de ‘nee’
Deep Democracy begint waar onze democratie, zoals wij die kennen, ophoudt. Als wij besluiten willen nemen, stemmen we democratisch. De meerderheidsstem wint. Maar wat gebeurt er met de minderheidsstem? Vooropgesteld dat het ook mogelijk is dat mensen zich neerleggen bij het besluit van de meerderheid, loert het gevaar dat de ‘tegenstem’ zich niet meer roert of zich zelfs niet uitspreekt. Maar is daarmee de kous af? Maar al te vaak – en misschien heb je het zelf ook wel meegemaakt als je de minderheidsstem vertolkte – voelt de minderheid zich achteraf niet gehoord en raakt gefrustreerd en boos. Deze ‘onderstroom’ blijft aanwezig. Openlijk of bedekt zie je dan sabotage ontstaan. Deze onderhuidse of openlijke muiterij kan de doelen van een team of organisatie behoorlijk tegenwerken.
Het vernieuwende aan de methode is dat zij werkt met de minderheidsstem in plaats van haar te negeren of te onderdrukken. Arnold Mindell schrijft in zijn boek Sitting in the Fire:”If we don’t permit hostilities a legitimate outlet, they are bound to take illegitimate routes”. De term ‘hostilities’ zie ik heel breed: van de minderheidsstem, een afwijkende mening, forse kritiek, cynisme, vijandigheid, weerstand tot openlijk ‘tegenwerken’.
In Deep Democracy worden niet alleen alle meningen, visies, emoties en standpunten verkend vooraleer een besluit te nemen. Er wordt actief op zoek gegaan naar de ‘nee’. En er wordt geluisterd naar en geleerd van de afwijkende mening. En vervolgens wordt ze bij een stemming toegevoegd aan het meerderheidsbesluit. Hiermee voorkom je ‘illegitimate routes’, heb je optimaal commitment, nemen mensen verantwoordelijkheden voor de besluiten die genomen zijn en benut je het potentieel van de groep.
Hoe?
Om tot besluitvorming te komen is het eerst nodig om vanuit een basis van vertrouwen je mening te durven geven. En om met elkaar in dialoog te gaan en je daarin kwetsbaar te durven opstellen. Als je je de groep voorstelt als een ijsberg, waarin al hetgeen zich onder de waterlijn bevindt onbewust is, laat Deep Democracy de spreekwoordelijke waterlijn van de ijsberg zakken zodat veiligheid ontstaat. Vanuit dit klimaat gaat de groep met elkaar in dialoog. Als alle meningen verkend en gehoord zijn wordt er gestemd.
Soms moeten we onder de waterlijn duiken; wat is Deep Democracy nog meer?
Diep, omdat de methode ook emoties meeneemt in het proces, daar waar andere methoden rationeel blijven. En ook, omdat Deep Democracy onbewuste processen meeneemt. Soms merk je dat pogingen om tot besluitvorming te komen stranden, er ‘losse eindjes’ blijven of dat niemand zich aan de consequenties houdt van de besluiten die eerder genomen zijn. Dan kan er sprake zijn van (onuitgesproken) spanning en conflict. Deep Democracy biedt methodieken en tools om ‘onder de waterlijn’ aan de conflicten te werken en tot conflictresolutie te komen, zodat besluiten nemen weer mogelijk wordt. Conflictresolutie vanuit de Deep Democracy methodiek is overigens ook in te zetten wanneer er niet direct een besluit genomen hoeft te worden.
Deep Democracy: snelkookpan voor teamleren
Sinds ik met Deep Democracy werk in teams merk ik dat de veranderprocessen dieper gaan, veranderingen beter beklijven en meestal sneller op gang komen. Hoe komt dat? Deep Democracy is procesgericht. Het is gericht op transformatie. Het verhoogt het individuele en collectieve bewustzijn van de vaak onuitgesproken menselijke dynamiek die de sleutel tot echte vooruitgang is. Zodra kwesties naar voren zijn gekomen, kunnen ze worden opgelost. Hierdoor stromen teams gemakkelijker en sneller door van de forming fase naar de storming-, norming- en tot slot performing fase.
Meer te weten komen over Deep Democracy? Dan is deze masterclass iets voor jou!
Deze masterclass is de perfecte gelegenheid om de nieuwste inzichten en best practices in HR en leiderschap te leren. Je leert bijvoorbeeld hoe je meer draagvlak kunt creëren voor jouw ideeën en projecten in jouw organisatie.
Tot slot
De methode biedt een innovatieve aanpak voor het optimaal benutten van diversiteit en is gericht op inclusie. Zij maakt gebruik van het potentieel van onze verschillen voor betere besluitvorming, conflictresolutie, individuele- en teamprestaties.
Hoe ‘diep’ democratisch ben jij? Is dit een belangrijke waarde voor je? En als je deze waarde belangrijk vindt, waar uit deze zich dan in? Vind je het belangrijk om gehoord te worden? Geef jij anders denkenden een stem? Straal jij als leider betrokkenheid uit en heb je zorg voor de relatie, ook als je een directieve leiderschapsstijl hebt?
