Inhoudsopgave
Even wennen
Ik zit in mijn huisje in Zuid Frankrijk in een gehucht van vijftien huizen, geen internet, geen telefoonbereik, geen winkel, geen radio en televisie en geen café. Voor boodschappen moet je een half uur rijden. Menig toerist is bang hier te verdwalen en laatst zag ik drie vrouwen huilend achter het stuur omdat ze niet meer wisten waar ze waren. Sommige toeristen vragen zich bij aankomst angstig af waar hier een ziekenhuis is, andere kijken glazig en ongelovig wanneer ze horen dat ze voorlopig ‘offline’ zijn. Heerlijk hier, alhoewel ik toe moet geven dat het even wennen is. Ik voel een terugschakeling in energie, na de laatste drukke weken in Nederland. Eindeloze niet opgevulde tijd. Niet meer weten hoe laat het is, welke datum of dag het is. En er ontstaat een andere focus, ik ben niet meer afgeleid door mensen, activiteiten, dagschema’s en verplichtingen. Dat brengt mij op de gedachte dat ons leven overgeorganiseerd is in Nederland: alles is geregeld, onze agenda is vanaf dat we opstaan tot we weer naar bed gaan doorgaans gevuld met activiteiten.
Ook als we vrij zijn gaan we sporten of vullen onze tijd met ‘events’. Zelden maken we ruimte voor NIETS doen. We leven in een gestructureerde, gesystematiseerde, logische, cognitieve wereld, waarin weinig ruimte is voor het onbekende, onvoorspelbare en onverwachte. Ook in organisaties hebben we het systeem vaak belangrijker gemaakt dan de mens. Daar klagen we vaak over. We zijn vaak slaaf geworden van de systemen die we met elkaar bedacht hebben en elk creatief idee wordt meteen (door onszelf) de kop ingedrukt: geen tijd en geen ruimte voor. Er ontstaat steeds meer behoefte aan regelarme organisaties. En hoe zit het met onze eigen dichtgetimmerde leven? Is er nog ruimte voor creativiteit? Voor creatieve denkprocessen? Voor het komen tot de essentie en waar het nu werkelijk over gaat?
Ons onbewuste aan het werk zetten
Herken je de momenten dat je tijdens een luiervakantie – waarin je jezelf enkele weken toestaat niet te werken- bij het wakker worden plots de oplossing hebt gevonden voor een vraagstuk waar je al lang mee worstelt? Of dat je tijdens het hardlopen, het wandelen, of rommelen in huis een creatief idee krijgt voor het oplossen van een probleem dat je steeds voor je uit hebt geschoven? Al zwemmend met een vriendin heb ik een gesprek over haar bedrijf en haar visie op acquisitie. Een dag later word ik wakker met een praktisch idee om mijn acquisitieactiviteiten anders aan te gaan pakken. Wat is hier precies aan de hand? Deze informatie komt niet uit een lineair denkproces voort. We zijn niet gaan zitten met een laptop voor ons of met een notitieblok en hebben alle logische oplossingen op een rijtje gezet voor het vraagstuk of probleem. De informatie kwam ergens anders vandaan. Uit mijn onbewuste die de informatie uit mijn omgeving heeft ‘bewerkt’.
In al deze voorbeelden zijn een aantal voorwaarden terug te vinden die nodig zijn om de weg vrij maken voor intuïtieve, creatieve denkprocessen:
- Vanuit een ontspannen toestand en een ‘leeg hoofd’ vrij kunnen denken en associëren, je geest de vrije loop laten. Vaak ervaar je dan een toestand van ‘in het hier en nu volledig aanwezig zijn’. Een toestand van ‘flow’.
- Het probleem dat je al een tijdje bezig houdt loslaten, er niet meer aan denken en erop vertouwen dat het onbewuste zijn werk doet.
- Opmerkzaam zijn op signalen die je vanuit je onbewuste of vanuit je omgeving krijgt, die je het antwoord kunnen geven op je vraag. Rupert Sheldrake schrijft in zijn boek ‘Het Zevende Zintuig’ over velden van bewustzijn- mentale velden- die de hersenen doordringen en omgeven, waar wij informatie uit oppikken.
Semco als inspirerend voorbeeld
Zoals gezegd: je moet ruimte en rust creëren om deze ingevingen de kans te geven. Ricardo Semler van het Braziliaanse bedrijf Semco heeft de gewoonte zijn dag te starten met alles wat maar mogelijk is te schrappen uit zijn agenda. Verder reduceert hij alle stukken die gelezen moeten worden tot het hoogst noodzakelijke, de rest gooit hij in de prullenbak. En wat uitgesteld kan worden stelt hij uit. Zo creëert hij ruimte. Lummelruimte, meditatieruimte, wandelruimte, hardloopruimte, middagdutjesruimte, wat je maar wilt. Zo ‘lummelde’ hij ook rond in zijn bedrijf en maakte praatjes met deze en gene. Daar haalde hij informatie van onschatbare waarde op. Die hij weer kon gebruiken voor het oplossen van problemen.
Ruimte creëren voor gecombineerde wijsheid uit de hele organisatie
Zo kun je ook ruimte creëren voor medewerkers om innovatief en creatief te zijn. Hier is doorgaans niet veel voor nodig. De meeste medewerkers vragen niet liever dan dat ze zelf oplossingen mogen aandragen. Oplossingen waar ze in hun eigen tijd al lang over hebben nagedacht. Organiseer bijeenkomsten waarin je een vraagstuk bespreekt en luister naar de visie van je medewerkers. Zijn er medewerkers die in deze bijeenkomsten geen interesse hebben? Geen probleem, zij hoeven niet te komen. Misschien zullen er in het begin niet veel mensen komen opdagen maar zodra medewerkers merken dat zij invloed kunnen uitoefenen op zaken die hen aangaan komen er vanzelf meer geïnteresseerden. Geef ook aan dat zij niet meteen met goede oplossingen hoeven te komen. Dat ideeën ook mogen rijpen. Stimuleer hen ook om de tijd te nemen voor creatieve denkprocessen.
Wat levert ruimte creëren voor creatieve denkprocessen op?
Ruimte creëren voor intuïtie en creativiteit kost tijd en moeite. Lastig in een tijd waarin we onszelf voorhouden dat we lijden aan tijdschaarste. Toch is deze gewoonte op de langere termijn doeltreffend, omdat de gevonden antwoorden vaak ‘out of the box’ oplossingen zijn, die meer kwaliteit hebben dan lineaire, logische analyses. En soms is het bovendien een ‘shortcut’ naar je doel. Ook oefen je jezelf in een aantal vaardigheden: je krijgt meer oog voor non lineaire denkprocessen en grote lijnen, je leert beter waarnemen in het hier en nu en kunt dit vertalen naar ‘daar en dan’. Je komt sneller tot de essentie van een vraagstuk, leert loslaten en durft meer te vertrouwen op het proces.
