Gastblog van Karin Brugman
Karin Brugman is mede-auteur van de boeken: ‘Ik (k)en mijn Ikken. Ontdek andere kanten van jezelf met Voice Dialogue’ en ‘Coachen met Voice Dialogue. Handboek voor begeleiders.’
Zij werkt als opleider, trainer en (relatie)coach vanuit haar eigen bedrijf De Onderstroom Training & Coaching.
Zij is gespecialiseerd in het opleiden van coaches en trainers in het werken met Voice Dialogue.
Inhoudsopgave
Vertonen niet vertellen
Tijdens de eerste les van de allereerste schrijfcursus die ik ooit volgde leerde ik iets wat ik nooit meer vergeten ben: het verschil tussen ‘vertonen’ en ‘vertellen’. Om een verhaal spannend en geloofwaardig te maken en de lezer erin mee te nemen moest je zaken juist níet benoemen. Je moest ze laten zien, verbeelden. Dus niet: ‘hij liep boos naar beneden’. Maar: ‘met een ruk draaide hij zich om en stormde naar de trap. Zijn laarzen dreunden op de treden’.
In mijn schrift met aantekeningen over die les staat:
Vertellen: afstand van de tekst.
Vertonen: dicht op de tekst.
Woorden zijn niet de ervaring
– Ik moet echt eens wat meer leren loslaten.
– Mijn Perfectionist zit voorin de bus.
– Mijn partner en ik zitten in een negatieve spiraal.
– Ik voel me ineens weer keihard onzeker in mijn nieuwe baan.
– In ons team moet je voortdurend op je hoede zijn.
In deze bewoordingen drukten mensen de afgelopen maand tijdens een training, coaching of via de mail iets uit van zaken waar zij tegenaan lopen. We delen wat we meemaken in woorden. Onze ervaringen zijn echter veel rijker dan de taal die we hebben om die ervaringen mee uit te drukken.
Gestolde beweging
In coachvragen gebruiken mensen vaak woorden als: loslaten, controle, twijfels, onzeker, grip, kwetsbaar, patronen, onveilig. Als luisteraars of begeleiders ‘snappen’ we wel ongeveer wat onze cliënten daarmee bedoelen. Daarom gaan we meestal aan die woorden voorbij. Maar als wij niet stil staan bij de specifieke betekenis en beleving die er voor onze cliënt bij deze begrippen hoort, schenkt hij er zelf ook geen aandacht aan.
Benoem het niet
Je zou de geformuleerde coachvragen ook kunnen zien als het begin van een verhaal. Mijn schrijfdocent zou daarbij de volgende opdracht hebben gegeven:
Beschrijf een situatie waaruit blijkt dat de hoofdpersoon een Perfectionist is maar noem het woord Perfectionist niet.
Op die manier worden vage en abstracte begrippen concreet gemaakt. Er komt leven in de tekst en daarmee ook beweging. En dat is precies wat we willen, niet alleen voor onze cliënten, maar ook voor onszelf als we het gevoel hebben ergens in vastgelopen te zijn: beweging.
Vertellen: afstand van de ervaring.
Vertonen: dichtbij de ervaring.
De Onderstroom
‘Show don’t tell’, ik hoor het mijn schrijfdocent nog zeggen. Ik probeer soms om op zo’n manier te luisteren naar mijn cliënten. Om woorden te beschouwen als gestolde ervaringen. Hoe kun je zo luisteren dat deze woorden opnieuw tot leven komen?
Vertraag. Herhaal woorden met emotionele lading. Wees stil. Leid je cliënten terug naar het moment nog voordat het woord ontstond. Loslaten. Perfectionist. Onzeker. Noem het woord niet. Nodig ze uit hun vage lijflijke en emotionele reacties te beschrijven. Om te vertonen niet te vertellen. Misschien verschijnt er dan ineens terwijl ze zijn afgedaald in hun binnenste een ander woord. Verandert ‘onzeker’ in ‘raakbaar’. Wordt ‘perfectionist’ ‘iemand die waarde wil toevoegen’.
Daar op de plek waar je ziel zich roert, wordt taal opnieuw vloeibaar en veranderen betekenissen. Het verandert de manier waarop je naar jezelf kijkt en hoe je met jezelf omgaat. Je hoeft niet te vertellen wie je bent en wat je kunt. Het is te zien.
De kunst van het luisteren (naar wat er speelt in de onderstroom) beter leren verstaan? Dat is ook één van de vaardigheden die aan bod komt tijdens een Deep Democracy training.
