Wat jouw organisatie kan leren van China

In dit blog vertel ik waarom autocratie in onze Westerse samenleving niet werkt. Met autocratie bedoel ik dat je ‘koninklijke’ besluiten neemt voor de hele organisatie, zonder inspraak van medewerkers. Ik neem je mee naar een documentaire van de VPRO, gemaakt door Ruben Terlou: ‘Door het hart van China’ en ik zet de Chinese manier van denken en doen tegenover de Deep Democracy methode uit Zuid-Afrika.

Bij Deep Democracy luisteren we naar alle medewerkers in de organisatie. Omdat we geloven dat iedereen iets belangrijks toe te voegen heeft. De methode heeft krachtige tools om gemeenschappelijke besluiten te nemen waarbij de minderheidsstem meegenomen wordt. Een andere benadering dan top-down.

Ik geef je in dit blog ook een waardevol gespreksmodel mee waarmee je inspraak kunt organiseren.

Deep Democracy is een krachtige methode met de volgende uitgangspunten

• Alle invalshoeken worden verzameld voorafgaand aan een gemeenschappelijk besluit, zodat iedereen ‘aan boord’ is.
• Bij besluitvorming wordt aandacht gegeven aan de minderheidsstem, zodat iedereen zich gehoord voelt en mensen niet gaan tegenwerken.
• De minderheidswijsheid wordt meegenomen in dialogen en in besluitvorming waardoor je groepsdenken tegen gaat en vraagstukken van alle kanten bekijkt. Daardoor denkt de groep goed na alvorens een besluit te nemen.
• Er wordt vertrouwd op de wijsheid van de groep, de groep denkt mee en voelt zich betrokken en belangrijk.
• Er wordt zoveel mogelijk potentie uit mensen gehaald. Iedereen groeit door dit proces.

Dat kost veel te veel tijd!

Hoor ik je denken. Alle meningen verzamelen is toch alleen maar lastig en omslachtig? Voor je het weet heb je 300 meningen in je organisatie die allemaal verschillend zijn! Hoe krijg je die neuzen dan weer dezelfde kant op naar een besluit toe? Snel besluiten nemen en oplossingsgericht denken lijkt inderdaad op het eerste gezicht een gemakkelijkere weg. Maar niet op de langere termijn. Sabotage ligt op de loer en dat kost pas tijd!

Stel je de volgende situatie voor: vanaf morgen gaat het team werken met een andere manier van inroosteren. Dat heeft grote gevolgen voor elke professional en je weet dat veel medewerkers het er niet mee eens zijn. Je geeft jouw visie als leider, licht deze toe met argumenten, mogelijk aangevuld met cijfers. Je vraagt of er bezwaren zijn en, als niemand zijn mond open doet, rond je dit agendapunt af en ga je naar het volgende punt. En dat was dan dat.

Maar wat gebeurt er dan? Alhoewel medewerkers niets tegen jouw besluit in hebben gebracht, betekent dat niet dat ze het zo maar met je eens zijn. Je hebt kans dat ze ogenschijnlijk rustig blijven doen wat ze altijd deden. Maar ze zullen manieren vinden om de nieuwe werkwijze te omzeilen, de ‘gaatjes’ in het systeem te vinden, het onderling zo regelen dat het hen niet teveel hindert, of regelrecht tegenwerken. Daar zijn de welwillende medewerkers dan de dupe van. Kortom, sabotage. Op de langere termijn kost dit bakken energie, tijd en geld. Herkenbaar?

Sabotagelijn Deep Democracy

Als je nu nog steeds denkt dat je zonder tijd- en energieverlies koninklijke besluiten kunt doordrukken, dan raad ik je aan nog eens twee keer na te denken voordat je top-down een besluit gaat doorvoeren. Sabotage is onvermijdelijk, althans in onze Westerse democratie. De documentaire ’Door het hart van China’, laat zien dat het in China anders werkt. Een grondwetswijziging, die onder Xi Jinping werd doorgevoerd, was de afschaffing van de limiet op regeringstermijnen voor de president. Dat betekent dat Xi Jinping kan blijven regeren tot het einde van zijn leven als hij wil.

De film leert ons ook wat je allemaal moet doen om op een effectieve manier koninklijke besluiten op te leggen, zodanig dat er geen opstand komt. Drie zaken die je moet doen om autocratie te laten werken:

Ten eerste: controleren en straffen

China heeft een indrukwekkende technologie om het doen en laten van burgers te monitoren.  Een deel van de documentaire die nog sterk op mijn netvlies gebrand staat is een scène die zich afspeelt in de stad Shenzhen. Als je daar vijf maal door een rood stoplicht loopt als voetganger kun je het vergeten. Er staat namelijk een camera die je gezicht herkent en scant. Je wordt geregistreerd. Vanaf dat moment kun je niets meer in deze stad: je kunt geen auto meer kopen, geen appartement huren en geen baan meer vinden.

De reden dat de Chinezen op deze manier hun burgers straffen is dat ongehoorzaamheid en het niet opvolgen van regels een zwaar vergrijp is in China. Je wordt beschouwd als een crimineel met een strafblad en je komt ook nooit meer van het label af.

Ook wordt in China aan preventie van criminaliteit gedaan. Jongeren of kinderen die uit de pas lopen worden naar een internaat gestuurd waar ze discipline leren en hun slechte, oude gewoontes afleren. Onder andere door martial arts te beoefenen. Ze zien of spreken hun ouders, vrienden en familie niet meer, vanaf het moment dat ze in het internaat verblijven tot ze volwassen zijn.

Goed of slecht?

Dit kun je veroordelen natuurlijk. De meeste westerse mensen die ik spreek voelen zich hier niet zo prettig bij in ieder geval. Maar het is wel effectief. Zo houdt het land controle en krijg je geen opstand. Bovendien kan Xi Jinping gigantische projecten in no time uit de grond stampen, sprekende voorbeelden hiervan zijn de auto-industrie in China en het elektrische autobeleid in Shenzhen. De hele stad rijdt elektrisch. Indrukwekkende projecten die in korte tijd zijn doorgevoerd en geslaagd; hoezo niet effectief?

Ten tweede: nationalisme kweken

Xi Jinping houdt van voetbal en wil in 2050 klaar zijn voor deelname aan het WK. China heeft natuurlijk geen voetbaltraditie. Maar Xi Jinping gelooft dat China echt klaar kan zijn voor het WK in 2050. Om dit doel te bereiken worden talloze voetbalvelden gebouwd en jonge kinderen getraind door buitenlandse trainers. Voetbal zal de burgers verenigen op het moment dat het slechter zal gaan met de economie en er opstanden zullen zijn. Het wij-zij gevoel, trots zijn op je land en sportprestaties, verenigen en verbinden.

Een ander voorbeeld van hoe trots Chinezen zijn op hun land laat Terlou zien in het verhaal van het antieke vissersdorpje dat op één plein na volledig gesloopt werd om grote wolkenkrabbers te laten verrijzen. De Chinezen die geïnterviewd worden vertellen dat ze het niet erg vinden dat er geen oude gebouwen meer staan. Ze vertellen trots te  zijn op de vooruitgang in China en zitten niet met het verlies van monumenten of nostalgie. Als je in Nederland bijvoorbeeld meer (jonge) mensen aan een betaalbare woning zou willen helpen kun je nog wat leren van de Chinezen.

Ten derde: opvoeding

In China draag je bij aan wat goed is voor je vaderland. Dat is vanzelfsprekend in dit land. Dat zeggen de jonge voetballertjes, die menig offer brengen om hun ouders tevreden te stellen en hun land te dienen. Ouders geloven dat hun kinderen een belangrijke rol zullen spelen in het WK, en dus in de toekomst van China.

Voor teamsport heb je creatief vermogen nodig: je moet namelijk inspelen op onverwachte gebeurtenissen, besluiten wat de beste oplossing is en deze meteen uitvoeren. Maar Chinese kinderen zijn niet gewend om hun eigen mening te geven, zelfstandig te denken of te improviseren. Ze praten na wat volwassenen hen vertellen. Zo hebben alle chinezen tijdens hun opvoeding bijvoorbeeld geleerd dat je over bepaalde zaken niet praat, bijvoorbeeld over politiek en dat je nooit kritiek hebt op Xi Jinping.

Maar op deelgebieden moet je juist creatief zijn en zelf nadenken, wil je het land vooruit helpen. Dat geldt voor voetbal, maar bijvoorbeeld ook voor het ontwikkelen van een robot. De Chinezen lossen dit dilemma op door de opvoeding te houden zoals hij is en tegelijk de jonge voetballertjes zelf te leren denken en beslissingen te leren nemen. Ze worden getraind door Duitse en Amerikaanse trainers die hen daar speciaal op trainen.

Wat kun je leren van dit verhaal over jouw organisatie?

• Je kunt als een autocraat over je organisatie regeren maar dat vereist dat je veel in moet zetten op controle. De moderne technologie maakt controle goed mogelijk. Dus autocratisch regeren is niet irreëel zou je zeggen. Maar het nadeel van controle is dat het mensen vooral afhankelijk maakt. Mensen vertrouwen op technologie en denken minder zelf na. Maar of het mensen in onze Westerse samenleving ook gehoorzaam maakt is maar de vraag. In ieder geval moet je als autocraat veel investeren in controlesystemen en kun je je afvragen of je dan nog mensen in dienst hebt die in staat zijn om te innoveren.
• Het Chinees socialisme zou hier nooit werken bij ons in het Westen. Hier zijn wij niet op geprogrammeerd. Het zit al in onze manier van opvoeden: bij ons is het belangrijk dat je jezelf ontwikkelt en een individu bent, zelfstandig, met een eigen mening. Er zouden heel wat generaties overheen gaan om ervoor te zorgen dat mensen in Nederland net zo volgzaam worden als in China.
• En tot slot: trots zijn op de organisatie waar je werkt is natuurlijk mooi, net zoals trots zijn op je land. Het verbindt en het maakt je ook sterker naar je concurrent. Maar of jouw medewerkers zulke grote offers zullen brengen om je organisatie te dienen, zoals de Chinezen offers brengen voor hun land, valt nog te bezien.

Je kunt natuurlijk wel zo nu en dan autocratische besluiten nemen, sterker nog, dat zal af en toe ook moeten. Al was het alleen maar omdat de verzekeraar of de gemeente een werkwijze dicteert of een nieuwe eis stelt. Maar ik hoop dat je nu inziet dat het schier onmogelijk is om deze stijl van leiderschap standaard in te zetten.

Je zult dus regelmatig te rade moeten gaan bij je medewerkers. Inspraak gaat groepsdenken tegen, stimuleert innovatie en creativiteit, organiseert buy-in, zorgt voor commitment, en het stelt in staat vanuit verschillende perspectieven naar een probleem te kijken. Allemaal voordelen. En als je toch genoodzaakt bent om autocratisch te beslissen zul je op zijn minst  moeten motiveren waarom je een autocratisch besluit hebt genomen, zeker als het een impopulaire maatregel betreft.

Maar de belangrijkste reden om inspraak te organiseren is dat het een menselijke en sociale manier van besluiten is: vrij denken en bewuste keuzes maken maakt ons tot mens. Vrijheid is een verworvenheid van onze Westerse samenleving die we niet meer op willen geven. Het unieke van de mens is dat wij kunnen creëren en onze potenties kunnen ontwikkelen om ze in te zetten voor de goede zaak. Als we dit niet erkennen en er geen ruimte aan geven vervreemden we van onszelf, onze collega, en de organisatie waar we voor werken.  

Hoe organiseer je inspraak?

De Deep Democracy methode leert je inspraak te organiseren door het gespreksmodel ‘De 4 stappen voor inclusieve besluitvorming’ te gebruiken als je een besluit wilt nemen met je team. In deze gesprekstechniek volg je vier stappen:

1. Verzamel alle invalshoeken: vraag naar de mening van medewerkers en geef ruimte. Luister actief, onderbreek niet en stel geen vragen.
2. Ga actief op zoek naar de minderheidsstem: vraag wie er een heel ander idee heeft
3. Verspreid de minderheidsstem: vraag wie ook iets voelt voor dit idee.

Stem of neem een besluit en

4. Voeg de minderheidsstem toe aan het meerderheidsbesluit: vraag wat de minderheid nodig heeft om mee te gaan met het meerderheidsbesluit en formuleer het besluit opnieuw met toevoeging van de minderheidsstemmen

Stem opnieuw: als iedereen het ermee eens is heb je een besluit.

De high lights in dit blog

Als je autocratisch wilt besluiten moet je macht en controle inzetten. Dat kan met behulp van technologie. Je kunt dan snel grote projecten tot stand brengen. Dat kost wel geld en tijd. Veel controle maakt mensen afhankelijk. Mensen hier in het Westen zijn autonoom en niet zo maar te overheersen of te sturen. Vrijheid en bewustzijn is een groot goed en is kenmerkend voor de Westerse cultuur. Je kunt mensen laten meedenken en meebeslissen door het 4 stappenmodel van Deep Democracy in te zetten.

Wat vind jij belangrijk in jouw organisatie? Wat zijn jouw waarden? Hoe wil jij jouw organisatie of team leiden? Hoe bereik jij je doelen? Organiseer jij inspraak en luister jij naar de minderheidsstem? Laat het me hieronder weten in een reactie zodat anderen van jouw ervaringen kunnen leren.

Als je meer wilt weten over hoe je het 4 stappenmodel van Deep Democracy toe kunt passen stuur me dan een e-mail.

Meer te weten komen over Deep Democracy? Dan is deze masterclass iets voor jou!

Deze masterclass is de perfecte gelegenheid om de nieuwste inzichten en best practices in HR en leiderschap te leren. Je leert bijvoorbeeld hoe je meer draagvlak kunt creëren voor jouw ideeën en projecten in jouw organisatie.

Wil je meer lezen over (de plannen van) China?
‘Dit moet de eeuw van China worden, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. (Bron: Nu.nl)