Update: 19 april 2022
Waarin het diep democratisch besluit verschilt van consent en van meerderheidsdemocratie
Regelmatig wordt mij gevraagd wat het verschil is tussen een diep democratisch besluit, de meerderheidsdemocratie die we kennen en een besluit op basis van consent. In dit blog geef ik uitleg over de verschillen.
Meer te weten komen over Deep Democracy? Dan is deze masterclass iets voor jou!
Deze masterclass is de perfecte gelegenheid om de nieuwste inzichten en best practices in HR en leiderschap te leren. Je leert bijvoorbeeld hoe je meer draagvlak kunt creëren voor jouw ideeën en projecten in jouw organisatie.
Verschil tussen Deep Democracy en Consent
Het consentbeginsel is het basisprincipe van besluitvorming binnen de sociocratie. Het houdt in dat een besluit genomen is, als geen van de aanwezigen een beargumenteerd bezwaar heeft tegen het besluit. Bij de procedure van besluitvorming worden diverse rondes gehouden waarbij elke deelnemer een ‘consent’ (ja) kan geven op het voorstel, of bezwaar kan maken. Je motiveert je bezwaar en legt uit waarom je niet kunt instemmen.
Een besluit is pas genomen nadat niemand meer een bezwaar heeft. De facilitator herformuleert regelmatig het voorstel. Alternatieven worden dus in het voorstel verweven. In sommige ‘scholen’ of ‘bloedgroepen’ kan de facilitator zelf ook iets toevoegen aan het voorstel als hij denkt dat dit tegemoet komt aan hetgeen is ingebracht in de groep. Hij heeft dan meer een participerende rol. Consent verschilt overigens van consensus in de zin dat degene die ‘consent’ geeft niet vóór het voorstel hoeft te zijn. Geen bezwaar hebben is voldoende om in te stemmen met het voorstel. Bij consensus onderhandel je tot je er samen uit bent.
Een duidelijk verschil tussen Deep Democracy en Consent is dat je bij de Consent methode geen minderheid en meerderheid van stemmen ziet. In Deep Democracy is dit wel duidelijk zichtbaar. Deep Democracy volgt een 4 stappenmodel voor inclusieve besluitvorming. Als je vóor een voorstel bent steek je je hand op. Diegenen die niet voor zijn steken hun hand niet op. Je kunt je dus niet ‘verstoppen’ in een Deep Democracy stemming door verhullend taalgebruik of door stil te blijven, hetgeen ik vaak tegenkom in organisaties waarin niet duidelijk is wat de besluitvormingsprocedure is. (Vaak blijft het in het luchtledige hangen of een besluit nu wel of niet genomen is en een notulist weet niet wat zij moet notuleren, als er al notulen worden gemaakt).
Terug naar het verschil tussen consent en Deep Democracy: in Deep Democracy maak je dus fysiek zichtbaar wie voor en wie tegen is. Het voordeel is volstrekte transparantie. Consent aanhangers vinden dat Deeep Democracy verschillen teveel benadrukt en ze misschien daardoor wel creëert. Deep Democracy aanhangers zeggen dat ze de verschillen die er toch al zijn enkel zichtbaar maken. Verder is de Consent methode wat cerebraler en cognitiever, je moet een ‘bezwaar’ wel beargumenteren. In Deep Democracy worden emoties en het onbewuste ook meegenomen in de besluitvorming. Alle gedachten en emoties, ook al zijn deze nog vaag of intuïtief worden omarmd. Gekke en buitengewone ideeën of voorstellen worden toegejuicht, omdat ze als waardevol en verrijkend worden beschouwd voor de besluitvorming.
Verschil tussen Deep Democracy en meerderheidsdemocratie
In de meerderheidsdemocratie die we kennen wint de meerderheid. We accepteren dat de minderheid verliest en we gaan ervanuit dat de minderheid zich neerlegt bij dit verlies. Maar wat gebeurt er eigenlijk met de minderheidsstemmen, diegenen die niet vóór hebben gestemd? Ik heb het hier niet over mensen die zich neerleggen bij het besluit van de meerderheid, en er echt vrede mee hebben, dat gebeurt ook regelmatig. Ik heb het over diegenen die het niet eens zijn en blijven met het besluit. Misschien heeft het besluit grote gevolgen voor hun dagelijks werk, of welbevinden.
Deze mensen zijn niet ineens vóór het besluit na de stemming! Meestal voelen ze zich niet gehoord of genegeerd. Dit kan tot frustratie en boosheid leiden. Openlijk of bedekt zie je dan sabotage ontstaan. Deze onderhuidse of openlijke tegenwerking kan de doelen van een team of organisatie tegenwerken.
Meer over Deep Democracy en het 4 stappenmodel
Bij Deep Democracy ga je steeds actief op zoek naar de afwijkende stem. Dat voelt tegennatuurlijk. We zijn namelijk van nature geneigd ons te focussen op consensus. De energie zit dan niet meer in draagvlak en kwaliteit van het besluit, maar in het bereiken van een meerderheid. Afwijkende ideeën zijn dan niet welkom en er wordt slecht geluisterd.
In Deep Democracy daarentegen gaan we ervan uit dat we belangrijke informatie en wijsheid missen als we niet luisteren naar de minderheidsstem. We vragen daarom actief naar het buitengewone, het afwijkende, het bijzondere, of verbazingwekkende. Dit doen we door de volgende 4 stappen in te zetten:
- Verzamel alle invalshoeken
- Ga actief op zoek naar het afwijkende standpunt
- Verspreid het afwijkende standpunt
Stem - Vraag de minderheid wat ervoor nodig is om mee te gaan met het meerderheidsbesluit.
Voeg de minderheidsstem toe aan het meerderheidsbesluit en stem opnieuw
De eerste drie stappen gebruik je om alle vormen van dialogen en gespreksvoering te begeleiden.
In stap 1 geef je ruimte. Je vraagt wie er een idee heeft. In stap ga je op zoek naar het afwijkende en vraag je of iemand nog een hele andere inbreng heeft. In stap 3 ‘verspreid’ je de afwijkende mening en je vraagt wie er iets van het idee dat net is ingebracht herkent of ondersteunt. Als er voldoende gepraat is, iedereen heeft zijn mening kunnen vormen en er liggen enkele voorstellen op tafel dan ga je stemmen. Voor elk voorstel mag je maar één keer stemmen.
Als je een meerderheid hebt aan stemmen vraag je één voor één aan diegenen die niet hun hand opstaken wat zij nodig hebben om mee te gaan met het meerderheidsbesluit. Deze wijsheid voeg je toe aan het besluit door het besluit te herformuleren inclusief de toevoegingen van de minderheid en je stemt opnieuw. Je hebt pas een besluit als iedereen de hand opsteekt.
Deep Democracy gaat diep omdat:
- Het actief op zoek gaat naar de ‘nee’ stem, draagvlak en kwaliteit.
- Het de minderheidsstem toevoegt aan het meerderheidsbesluit.
- Het emoties meeneemt in de dialoog die vooraf gaat aan een stemming waardoor mensen zich meer verbinden met het besluit.
- De methodiek de kwaliteit van de besluitvorming sterk verbetert.
- Het de wijsheid uit de groep optimaal benut.
- Dit alles sabotagedrag voorkomt waardoor je verderop in het (werk)proces aan tijd en energie wint.
