Laatste update: 7 april 2020
Het zijn vreemde tijden. Velen van ons zitten werkloos op de bank of werken thuis. De dagelijkse routine is veranderd. Iedereen is er nu zo langzamerhand aan gewend.
Kinderen zijn inmiddels geïnstrueerd om hun schoolprogramma thuis te volgen. Ieder gezin heeft zo zijn eigen oplossingen om dit te combineren met thuiswerken: met discipline en strakke schema’s, begeleiding geven aan je kind, of een ‘werkspeelplek’ voor kind en ouder met je kind op een afstandje van je bureau.
Nu we de eerste weken de voordelen hebben ervaren van de quarantaine: meer tijd voor elkaar, minder gejaag en geleefd worden, ondervinden we ook nadelen. We merken dat collega’s een korter lontje krijgen en dat we thuis ook niet altijd de gezelligste zijn. Ik geef je in dit blog graag twee gespreksvormen mee die je live thuis of online kunt gebruiken om je relaties goed te houden. Je kunt ze met huisgenoten en familie doen maar ook met je leidinggevende, je collega of je samenwerkingspartner.
Inhoudsopgave
Relaties zijn Key in crisistijd
Nu de sociale distantie dagelijkse realiteit is realiseren we ons meer dan ooit hoe belangrijk relaties voor ons zijn. Het voelt onwerkelijk om op anderhalve meter afstand met je ouders in de tuin te zitten, een vriend die even iets komt brengen niet meer te omhelzen of afstand te houden van je kinderen. We missen aanraking, een gezellig terrasje, lopen over de markt en een wijntje met vrienden. De behoefte aan contact werd mooi verwoord door een collega laatst tijdens een zoomcall: ‘mooi om jullie koppen te zien!’ Het voelt pijnlijk elkaar niet meer te kunnen aanraken. Anderhalve meter afstand of alleen virtueel contact voelt ondraaglijk nu de situatie langer duurt.
De meeste mensen laten zich van hun beste kant zien
Voor sommigen van ons is het vooruitzicht van een langere quarantaine moeilijk. Voor anderen is deze periode er één van hard werken, veel nieuwe dingen leren of genieten van een minder hectisch leven.
We beginnen ons ook te ergeren aan dingen. Aan ouderen die niet voldoende afstand houden, ouders die hun kinderen niet tot de orde roepen, strenge juffen van wie je kind om negen uur alweer klaar moet zitten voor de eerste les, en aan collega’s die ruzie maken tijdens de online vergadering.
We doen ons best om de beste versie van onszelf te zijn gedurende de dag, ons van onze beste kant te laten zien. We slikken onze ergernis in en proberen de ander netjes aan te spreken terwijl we ons eigenlijk dood irriteren. Ons beste beentje voorzetten lukt niet meer altijd.
Kort lontje
We maken ons zorgen. We hebben gesprekken waarin we proberen een ongewisse toekomst te bezweren. We hopen op een betere wereld in het post virus tijdperk. We denken na over waar we eigenlijk mee bezig willen zijn in deze wereld. Wat nu echt belangrijk vinden om een bijdrage aan te leveren. We praten over zingeving. Je bekijkt je eigen leven en werk vanuit een nieuw gezichtspunt. We voelen ons bij tijd en wijlen eenzaam en op onszelf terug geworpen.
We worden moe van de hele dag alles anders te doen dan we gewend zijn. Van een vol hoofd met informatie en vele ballen in de lucht houden. Van alles steeds van een andere betekenis te voorzien. Van alles steeds in een ander daglicht zien. Alles schuift en verschuift voortdurend. Gisteren is er alweer een andere werkelijkheid dan vandaag. Dat maakt ons korzelig.
Ik krijg thuis zelf ook een kort lontje zo nu en dan.
Hoe kun je nu, te midden van dit alles, zorgen dat je je relaties goed houdt en deze misschien zelfs verdiepen? Door mooie gesprekken te voeren die je verbondenheid versterken. Ik geef je graag twee gespreksvormen mee waarmee je je relaties kunt verdiepen:
- Het Gouden Pijlen Gesprek
- Let’s Talk Gesprek
Het Gouden Pijlen Gesprek
Dit gesprek kun je voeren met je collega, samenwerkingspartner, leidinggevende, opdrachtgever, familie en vrienden. Ik voerde talloze ‘Gouden Pijlen Gesprekken’ met mijn levenspartner, mijn moeder en mijn collega’s. Het zijn stuk voor stuk bijzonder waardevolle gesprekken geweest.
Het principe is dat je een waarderend gesprek voert. Je gooit een regen aan gouden pijlen over de ander heen en de ander laat de pijlen binnen komen. Daar leer je uit. Je deelt je inzichten, en vertelt de ander wat je met die inzichten gaat doen. Het gesprek bestaat uit 4 stappen.
Stap 1: maak veiligheidsregels
Dit klinkt gek, want je zou denken: het is toch een positief gesprek! Ja, dat is zo. Maar je onderschat de kracht van complimenten. We zijn zo gewend om negatieve kritiek te krijgen dat de gouden pijlen je stevig kunnen raken. Daarom zijn de veiligheidsregels er.
Wat moet je je voorstellen bij een veiligheidsregel? Denk bijvoorbeeld aan: ’laten we de complimenten die je ontvangt niet afzwakken maar proberen om ze echt binnen te laten komen’. Zorg dat je allebei akkoord gaat met de veiligheidsregel die door één van jullie wordt voorgesteld. Zo niet, voeg dan toe wat de ander nodig heeft om mee te kunnen gaan met jouw veiligheidsregel, net zo lang tot je beiden akkoord gaat. Je kunt beiden veiligheidsregels inbrengen. Intenties vanuit Deep Democracy zijn:
- Niemand heeft monopolie op de waarheid,
- We leren, over onszelf en de situatie.
- We doen dit om de (samenwerkings)relatie te verbeteren.
Stap 2: Gouden pijlen gooien
A begint en geeft complimenten aan B. Alles wat je waardeert aan deze persoon vertel je. Wat kan hij/ zij goed? Welke karaktereigenschappen vind je fijn? Welke waarde voegt deze persoon toe aan jouw leven? Welke gewoontes van hem of haar vind je mooi etc. B luistert, stelt geen vragen, gaat niet in gesprek. Tot A helemaal klaar is. A bezorgt B een douche aan complimenten. Zorg dat je het meent. Pas als A helemaal klaar is draai je de rollen om. Doe eventueel een tweede ronde als er nog nieuwe complimenten in je opkomen naar aanleiding van de eerste ronde.
Stap 3: Kernen van waarheid
Ieder bezint zich op hetgeen gezegd is in stap twee, en spreekt uit wat hem/haar daarin heeft geraakt. Wat zegt dit over hem-/haarzelf? Ontvang het compliment en zeg dank je wel. Eigen je het compliment toe en laat het binnenkomen. Deel welke gouden pijl jou heeft geraakt en vertel wat het zegt over jou. Je kunt de zin ‘wat mij raakte was… en ik realiseer me dat ik…’ gebruiken. Vlak het compliment niet af, maak jezelf niet klein. Eerst A daarna B.
Stap 4: Wat ga je doen?
Vertel de ander wat dit betekent voor je persoonlijke ontwikkeling en groei en wat je hiermee gaat doen. Ben je je bewuster geworden van iets dat je al wist van jezelf? Heb je nu een andere kijk op jezelf, op hoe anderen jou zien? Heb je verborgen talenten of mooie eigenschappen ontdekt? En wat ga jij hiermee doen?
Aan het einde van dit gesprek zul je merken dat je relatie is verdiept en dat je de ander vaak anders ziet. Soms komt er een heel nieuw deel van deze persoon, of uit diens leven naar voren wat je nog niet kende.
Het is natuurlijk fijn als je relatie positief is zodat je dit waarderend gesprek kunt voeren. Maar dat is niet altijd zo en dat is normaal. Juist in tijden van crisis, als je behoefte hebt aan begrip, troost en waardering, en terug geworpen wordt op jezelf kun je je er pijnlijk van bewust worden dat je al enige tijd één en ander hebt laten liggen of dat je de relatie verwaarloosd hebt. Crisissen leggen zaken bloot. Misschien zijn er irritaties, cijfer je jezelf teveel weg in de relatie, voel je je niet verbonden, ben je boos, teleurgesteld of eenzaam. En we worden na de eerste tijd waarin we nog goede moed hadden ook vermoeider en gestresster. We zitten op elkaars lip en dan kan het zo maar zijn dat het niet meer zo gezellig is… Dan is het tijd voor een Let’s Talk Gesprek.
Het is niet alles goud wat er blinkt: het Let’s Talk Gesprek
Dit gesprek kun je voeren met je collega, samenwerkingspartner, leidinggevende, opdrachtgever, familie en vrienden.
Je voert dit gesprek als je onenigheid hebt, een meningsverschil bijvoorbeeld. Of als je een conflict hebt of vastgelopen bent in de communicatie. In alle gevallen waarin praten is gestopt, moeilijk is, of spanning geeft kun je dit gesprek voeren. Het gesprek bestaat ook weer uit vier stappen:
Stap 1: topic en veiligheidsregels.
Samen bepaal je het onderwerp en maak je (veiligheids)afspraken. Vanuit Deep Democracy zijn er een aantal intenties waar je mee kunt beginnen:
- Niemand heeft monopolie op de waarheid,
- We leren, over onszelf en de situatie.
- We doen dit om de (samenwerkings)relatie te verbeteren.
Zorg dat je deze eerst onderschrijft en voeg dan nog specifieke veiligheidsregels toe als het nodig is. Een voorbeeld van een veiligheidsregel is dat bijvoorbeeld alles wat gezegd wordt tussen jullie blijft. Zorg dat je allebei akkoord gaat met de veiligheidsregel die door één van jullie wordt voorgesteld. Zo niet, voeg dan toe wat de ander nodig heeft om mee te kunnen gaan met jouw veiligheidsregel, net zo lang tot je beiden akkoord gaat. Je kunt beiden veiligheidsregels inbrengen.
Stap 2: Zeg Alles! (pijlen gooien)
A begint. B luistert, stelt geen vragen, gaat niet in gesprek. Tot A helemaal klaar is. Pas als A helemaal klaar is draai je de rollen om. Doe eventueel een 2e ronde. Verdedig jezelf of de ander niet. Wees niet beleefd. Val aan! Hoe scherper de pijlen hoe gemakkelijker het conflict later op te lossen is. Doe eventueel een tweede ronde. Een voorbeeld van een goed pijl is: ‘ik vind het heel vervelend als jij elke avond moppert omdat ik de afwasmachine niet goed heb ingeladen. Ik word daar op mijn beurt heel chagrijnig van’.
Stap 3: Kernen van waarheid
Ieder bezint zich op hetgeen gezegd is in stap twee, en spreekt uit wat hem/haar daarin heeft geraakt. Wat zegt dit over hem-/haarzelf? Let op dat je hier niet opnieuw pijlen gaat gooien. Doe je dat wel, dan ga je eerst terug naar stap 2. Het gaat in deze stap over reflectie, inzicht en bezinning, niet meer over frustraties, verwijten en aanvallen. Gebruik de zin: ‘wat mij raakte was… en ik realiseer me dat ik…’ In deze stap komen vaak diepere inzichten over jezelf en leer je over jezelf.
Stap 4: Los op
Bespreken van de oplossing: actieplan, afspraken en besluiten voor de toekomst. Je neemt hierbij alles mee wat er tot nu toe door jou en je gesprekspartner is gezegd. En je neemt de besluiten zodanig dat je het er beiden mee eens bent.
Mocht je zowel het Gouden Pijlen Gesprek als het Let’s Talk gesprek willen uitproberen, doe ze dan los van elkaar. Liefst met één of meerdere dagen ertussen. Start altijd met waar je bent: ben je geïrriteerd en boos? Doe in dat geval een Let’s Talk Gesprek. Ben je in de mood om iemand te waarderen? Doe dan een Gouden Pijlen Gesprek. En vraag natuurlijk of die ander dat ook wil.
Het Gouden Pijlen Gesprek en het Let’s Talk Gesprek zorgen voor een open en gelijkwaardige communicatie. Als je ze regelmatig doet kun je ook aan je relatie werken. En kan het zelfs een therapeutische werking hebben.
In crisissituaties is het steeds de kunst verbinding te zoeken door je kwetsbaar te tonen. Daardoor word je sterker en is leed beter te dragen. Ook als je jezelf even kwijt bent, angstig bent, of het even niet meer weet.
Met wie ga jij een Gouden Pijlen Gesprek of een Let’s Talk Gesprek voeren?
